Påske i Ukraina og Norge – to ulike verder, same høgtid

I Ukraina er det kyrkjetradisjonar, lange fasteperiodar og heilage ritual, medan påska i Norge handlar om hyttetur, sjokoladeegg og påskekrim. Men på trass av desse skilnadene, har feiringane også nokre fellestrekk – ei tid for samhald, refleksjon og feiring av nytt liv.

Ukrainsk påske: faste, velsigning og lange køar ved kyrkja

 I Ukraina startar førebuinga til påska lenge før sjølve feiringa. Den store fasten, som varer i 40 dagar, er ein viktig del av påsketida for mange. I denne perioden avstår ein frå kjøt, mjølkeprodukt og ofte egg, og mange prøver å leve meir audmjukt og reinsande, både fysisk og åndeleg.

 Men den verkeleg store hendinga kjem på påskeaftan. Frå tidleg på kvelden og heilt til morgongry, kan ein sjå kilometerlange køar av folk som ventar utanfor kyrkja for å velsigna mat og vatn. Det er ei magisk stemning – folk står med tente ljos, praten går lågt, og lukta av røyken frå stearinlysa, blandar seg med den friske nattelufta.

I korga

I hendene held dei påskekorger – vakre fletta korger fylt med mat som skal velsignast av presten. Typiske produkt i korga er:

Paska – eit søtt og luftig påskebrød med glasur, ofte pynta med religiøse symbol.

Pysanka – kunstferdig dekorerte egg, som symboliserer liv og oppstode.

Kovbasa – heimelaga pølse.

Salo – spekefeitt, ein klassisk delikatesse i ukrainsk matkultur.

Ostar og smør – for å markere slutten på fasten.

Salt og pepar – symbol på visdom og velstand.

Ekstra dusj vievatn

Når presten kjem ut, byrjar han å gå langs køa, sprutar vievatn over folk og mat, medan dei seier “Christos voskres!” (“Kristus er oppstaden!”). Folk svarar i kor “Voistinu voskres!” (“Ja, sanneleg oppstaden!”), og nokre gonger får nokon ein ekstra stor dusj vievatn – til stor latter frå dei rundt.

Når klokkene ringer inn påskemorgonen, er fasten offisielt broten, og eit stor festmåltid ventar heime. Påskefrukosten byrjar alltid med velsigna mat, og familien samlar seg rundt bordet for å dela gleda over høgtida.

Norsk påske: ski, sjokoladeegg og påskekrim

 I Norge er påska mykje meir avslappa. Her er det ingen faste, ingen kilometerlange kyrkjekøar og ingen mat som må velsignast før ein kan eta den. I staden er påska først og fremst ei tid for hytteturar, skigåing og familiehygge.

 For mange nordmenn er påskefjellet nesten heilagt. Frå skjærtorsdag til andre påskedag, valfartar tusenvis av folk til hyttene sine for å nyta frisk luft, sol og snø. Det er lite som slår ein skitur i fjellet, ein kopp kakao på terrassen og ei pause med Kvikk Lunsj og appelsin – dei uoffisielle symbola på norsk påske.

 Ein annan, unik norsk tradisjon er påskekrim. I Norge høyrer det til påska å lesa kriminalromanar, eller sjå spennande mysterium på TV. Kvifor? Ingen veit heilt sikkert, men nokon meiner at det starta med ein reklamekampanje på 1920-talet, som tilfeldigvis blei ein suksess.

Mat - kva godt i påska?

 Påskematen er også eit område der Ukraina og Norge skil seg mykje frå kvarandre.

I Ukraina er det tradisjonelle påskebordet fylt med paska, pysanka, borsch, kålrullar, heimelaga pølser og søte bakverk. Etter lang faste, vil folk ha noko ekstra godt, og borda er fulle av smakfulle rettar som feirar slutten på ei religiøs reise.

I Norge handlar påskematen om noko heilt anna. Lammelår med rotgrønsaker og fløytesaus er den mest populære påskeretten, medan egg og kaviar er fast inventar på frukostbordet. Men det viktigaste for mange nordmenn, er sjokoladeegg, Kvikk Lunsj og appelsiner, spesielt når dei er på fjellet.

Fridagar: Kven har lengst påske?

I Ukraina varer påska vanlegvis i tre dagar – søndag, måndag og ofte tysdag, avhengig av regionen. I denne perioden har dei fleste fri, og feiringa held fram med familie og vener.

I Norge er påska nesten som ein liten ferie i seg sjølv, med fri frå skjærtorsdag til andre påskedag. Mange reiser bort heile veka, noko som gjer påska til den lengste samanhengande ferien i året for mange nordmenn.

 To feiringar – ein felles bodskap

 Sjølv om tradisjonane er forskjellige, er bodskapen bak påska den same i både Ukraina og Norge: håp, lys og ei ny byrjing.

For ukrainarar er påska ei tid for tru, refleksjon og sterke tradisjonar som har gått i arv i generasjonar. For nordmenn handlar den om fridom, natur og det å nyta tida med dei ein er glad i.

Men uansett om du feirar påska med paska og pysanka, eller Kvikk Lunsj og lammelår, så er det ei tid for å vera saman, minnast gamle skikkar og sjå framover mot lysare dagar.