Backpackaren som valde seg Suldal

Internasjonale Suldal:

– Eg er fascinert over at ein så liten stad kan tilby så mykje. Kanskje nettopp derfor treng eg aldri meir å flytta.

– I HEIMLANDET SERBIA er det demokrati berre på papiret, meiner Milan Randelovic.
Han var 27 år, ferdig utdanna sjukepleiar og hadde prøvd å få fast jobb i to år. Frå den djupe skinnsofaen på Kulturhuset fortel han om eit heimland der media er kjøpt opp, og der presidenten har rolla som både journalist og politi. Utan å vera medlem i dei rette partia, eller å nytta seg av dei rette kontaktane, blir det å finna seg fast jobb veldig vanskeleg. Kvar laurdag samlar folk seg i store demonstrasjonar, og Milan har tru på at det snart vil skje forandringar. Rundt 20 000 unge, ferdig utdanna serbarar drar kvart år frå heimlandet for å søkja lukka i andre land.
– Det er jo som ein heil by som forsvinn kvart år, sukkar han og ristar på hovudet.
– Takk for alt, sa eg for sju år sidan. – Nå haikar eg til Norge. Eg vil byggja mi eiga framtid!

SOM SAGT, SÅ GJORT. Med sekken på ryggen og tommelen i vêret, flytta han seg mellom Oslo, Fredrikstad, Sarpsborg, Elverum og Stavanger. Og han likte det han såg og opplevde. Overnatting skaffa han seg gjennom nettsida couchsurfing.com, noko som resulterte i mange flotte møte med hyggelege nordmenn.
– Eg tenkte, skal eg berre bli verande her? Naturen er fascinerande, det er faste jobbar å få, og her er det ikkje noko tull med naboland.
Han starta å søkja jobbar på nettet og fortel smilande at Suldal nok var i naud, for han blei kalla inn til jobbintervju med det same.

DEN STORE SERBAREN i sofaen blir ivrig når han skal fortelja om sitt første møte med sin nye heimplass.
Frå Sola, gjekk turen til hurtigbåten og vidare inn fjorden. Ombord i båten blei han fortalt at om han skulle til Suldal, måtte han gå av på Hebnes.
– Det blei jo litt feil, for eg skulle på intervju på jobb i heimesjukepleien på Sand. Men eigentleg blei det perfekt, for eg tok bussen til Ropeid og kom meg på ferja til Sand i flott sommarvêr. Då eg såg Sand frå den sida, ja då visste eg at; wow, her kan eg trivast!

MILAN LIKAR å fortelja, og det høge glaset med kaffi-latte får stå i fred. Like eins kanelsnurren ved sida av. Han unnskyldar seg låttmildt med ein slankekur han prøver å halda. Babytreffet rundt nabobordet når nye høgder, og Milan slår ut med armen og lovprisar Kulturhuset.
– Det var ei av dei største overraskingane med Suldal. At ein så liten plass skulle ha så mange gode kulturtilbod. Det blir eg veldig fascinert av.

INTERVJUET med heimesjukepleien gjekk bra, og ikkje lenge etter kunne han starta i sin første jobb i Norge. Utdanninga si som sjukepleiar frå Serbia har han ikkje fått godkjent, så han har heile tida jobba som helsefag- arbeidar.
– Det er i grunnen heilt greitt, og ikkje noko eg bryr meg om. Eg starta i eit vikariat i heimesjukepleien, så fortsette eg i endå eit vikariat ved somatisk avdeling på sjukeheimen, før eg fekk fast jobb i hundre prosent på demens-avdelinga.
At han snakkar godt norsk, er han ikkje heilt samd i. Han rosar både kollegaer og dei som bur på sjukeheimen for tolmodet dei har vist.
– Kanskje eg har eit godt språkøyre, men det å snakka mykje og å ha tolmodige folk å gjera det med, det er gull verd!

AT DET BUDDE ANDRE på Sand med bakgrunn frå tidlegare Jugoslavia, blei ein kjekk bonus.
Milan tenkjer tilbake til første tida på Sand og ler godt ved minnet.
– Du veit, Nenad Ignjatic er nummer ein når det gjeld å vera velkomstkomité! Han var sjølvsagt den første eg møtte på då eg kom. Han og kona Sanja. Det kjem eg aldri til å gløyma. Ex-jugoslavane i Suldal kan alle vera i lag, og det er kjekt å snakka serbisk når me møtest.

ETTER TRE ÅR som suldøl, langt vekke frå heimlandet, begynte lengselen etter eigen familie å melda seg. Der var ei der heime i Serbia han alltid hadde hatt eit godt auge til. Dei kom frå same by, hadde studert sjukepleie og funne tonen i lag. Milan, som er ein handlingas mann, inviterte henne til Sand. Og han hadde ein god plan.
– Eg passa på at ho fekk flybillett til Haugesund, og at ho kom over med ferja frå Ropeid til fine Sand på ein flott dag. Ha, ha, det virka, ho bur her endå og nå er me gifte. Han skratt-ler.
– Me gifta oss i Haugesund, det gikk veldig fort, fem minutt. Det er nok ein litt lenger prosess i Serbia.
Då Ljubica kom til Sand, blei alt litt greiare.

ETTER Å HA BUDD i leigd husvære fleire plassar på strandstaden, tok Milan og Ljubica sats og investerte i eigen leilegheit. To er blitt til fire i leilegheita på Hau- gen, midt mellom Sand skule og Joagarden barnehage. For dei som er mest van med storbylivet og det å bruka tre forskjellige transportmidlar før dei er på jobb, er livet på Haugen herleg.
Milan synest kvardagen er travel, med både han og kona i full stilling. Eldstejenta Sara er blitt fire år og litle Kaia snart halvtanna. Når mor og far er på jobb på sjukeheimen, er jentene i barnehagen.
– Me har ein kjekk sjef som legg alt godt til rette for oss, seier Milan takknemleg. Det seier seg sjølv at om dei begge måtte på kveldsvakt på likt, hadde ikkje familie- kabalen gått opp.
Nå lurer han på om tida er inne til å hoppa i eit huskjøp.
– Det er litt skremmande, men eg trur at av og til er det berre å hiva seg i det. Så går det nok bra.

ETTER SJU ÅR i Suldal har han enda opp som ihuga suldalsambassadør. Med foto som hobby og nær 9 000 følgjarar på instagram-kontoen sin fotoryfylke, viser han Suldal fram til verda.
– Eg var redd for at turistane skulle slutta å komma etter at ferja forsvann frå Sand, men det har heldigvis ikkje skjedd.
Milan gjekk og tenkte over kva han kunne gjera for å visa fram Suldal som turistplass og då blei foto løysinga. Den siste tida har linse-parken vakse og han eksperimenterer meir og meir. Nå ser han framover og tenkjer at det kanskje kan vera ein marknad for ein fotograf i Suldal, både for næringslivet og privat. På heimesida si tilbyr han blant anna bryllaups-fotografering.
– Eg kan gjera Suldal endå rikare med endå eitt tilbod.

BEST AV ALT likar han å fotografera stjernene og Mjølkevegen, astrofotografering som han kallar det. I sommar tok han turen til Sandsa, og der fekk han sin største foto- augeblink, åleine med stjernene i sommarnatta.
– Men det er fint å fotografera folk også, utfordringa i det å fanga blikket. Men eg er litt utstyrsfreak og har lyst å oppgradera utstyret heile tida. Eg har mange planar om kule ting eg kan jobba med.
Ein av dei tinga han ønskjer, er å starta fotoklubb der likesinna kan møtast.
– Eg har fått ein del likes av Jarle Lunde på bilda mine, det synest eg er stas!

– DET ER SÅ UTRULEG mange flinke folk her i kommunen som kan så mykje forskjellig. At ein liten plass som Sul- dal kan tilby så mykje ulikt, sluttar aldri å overraska meg.
Milan meiner bestemt at han er mindre sosial i Suldal enn det han er van med frå heimlandet. Han har òg erfart at det er lettare å komma i kontakt med og få seg venner blant andre tilflyttarar. Sjølv om Suldal har mange gode tilbod innan kultur og sport, saknar han fleire uformelle møteplassar.
– Me må jobba vidare med å få Suldal til å bli ein god plass å bu. Med så mange ulike nasjonalitetar og så mange spennande folk, burde det skje meir. Eg synest det er kjekt med Kusj, ein slik butikk gjer sentrum meir interessant.

I TILLEGG TIL familie og venner, er det maten han saknar mest. Han blir drøymande i blikket når han fortel om matborda som ventar han heime hjå mor sør i Serbia.
– Ja, då kan eg berre gløyma slankinga! Ho diskar opp med all verdas godsaker. Familien på Sand prøver å komma seg heim på familiebesøk kvar sommar. Ein ting som har endra seg nå når dei har fast jobb og god inntekt, er at dei har råd til å reisa rundt som turistar i eige heimland. Det har gitt dei mange flotte opplevingar.
Også i Suldal er dei flinke å komma seg rundt, både sommar og vinter, med og utan ski.
Milan smiler godt, så kjem det:
– Den norske oppskrifta på friluftsliv fungerer godt. Det har eg lært meg. Er eg trøytt eller lei, er det berre å komma seg til fjells!